ROMEN RAKAMI,
Roma Rakamları Nasıl Yazılır?
Romalılar, Eski mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar.
nümerik değerleri şöyledir; I=1, V=5, X=10, L=50, C=100, D=500, M=1000
Bugün de zaman zaman kullanılan bu harfler, yan yana getirilerek daha büyük sayılar oluşturulabilir. Mesala “25″,”XXV” şeklinde yazılır.
Bu sayılar yazılırken uyulması gereken bazı kurallar vardır:
Harf, en fazla üç defa yan yana yazılabilir.
Bir harfin sağına, kendisinden daha küçük değerli bir harf gelirse, toplanarak okunur. XI=11 , DCX=610 , LXXVII= 77 gibi.
Sol tarafa yazıldığında ise çıkarılır. XC=90, IL=49, CD=400 gibi. Sadece bir harf yazılabilir.
Hem sağa, hem de sola daha küçük değerli harfler yazılarak farklı rakamlar yazılabilir. CMLI=951, XLVII=47, CDLV=455 gibi.
Bu rakamlarla ile yazılabilecek en büyük ve en uzun sayı “3888″ dir.(MMMDCCCLXXXVIII)
Çok sık olmamakla beraber daha büyük sayılara ihtiyaç hissettiklerinde harflerin değerini “1000″ kat artırmak için üzerlerine (bilgi yelpazesi.net) çizgi çizmişlerdir.
Üzerinde çizgi olan harf değerleri de şöyledir; V=5000, X=10000, L=50000, C=100000, D=500000, M=1000000
Dört işlem yapma zorluğu sebebi ile günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Bazı usuller geliştirilse de çok büyük sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır. Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardı.EMEĞİ GEÇENLERE TEŞEKKÜR EDERİM(ALINTI)
ROMEN RAAKKAMLARI
Tarihleri yazarken ve resmi yazışmalarda Romen rakamları kullanılmaya devam ediyor. Antik dönemden günümüze kadar gelen rakamlar yazılırken birçok kurala dikkat edilmelidir. Roma rakamlarının en önemli özelliği 0 rakamının bulunmamasıdır. 0 sayısı 9. yüzyılda matematikçi Harızmi tarafından bulunmuştur.
Romen Rakamları
1- Romen Rakamlarının 1’den 20’ye Kadar Yazılışı:
1 – I
2- II
3- III
4- IV
Not: Roma rakamları yazılırken aynı rakam 4 kez üst üste kullanılmaz. Bu nedenle 4 rakamı ”IIII” şeklinde yazılamaz. Onun yerine ”IV” kullanılır.
5- V
6- VI
7- VII
8- VIII
9- IX
10- X
11- XI
12- XII
13-XIII
14- XIV
15-XV
16-XVI
17- XVII
18-XVIII
19 – XIX
20- XX
Not: ”V” ya da ”X” gibi büyük rakamların sol tarafına gelen sayılar, bu büyük rakamlardan çıkarılarak okunur. Sağ kısma gelen rakamların toplanarak okunması gerekir.
Örnekler:
IX – 10’dan 1 çıkarılır ve 9 olarak okunur.
XV – 10 ve 5 toplanır – 5 olarak okunur.
VIII – 5 ve 3 toplanır – 8 olarak okunur.
2- Romen Rakamlarında 20’li Sayılar.
21 – XXI
22- XXII
23- XXIII
24- XIV
25- XV
26- XVI
27- XVII
28-XXVIII
29- XXIX
3- 30’dan 50’ye Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı:
Romen rakamlarında 30 sayısının karşılığı XXX’dir. Ancak aynı rakamların 4 kez yazılması kurallara aykırı olduğu için 40 sayısı ”XXXX” şeklinde yazılamaz. Bunun yerine ”XL” kullanılır
40 – XL / X – 10 / L- 50 / 50 – 10 Kes = 40
Örnekler:
33 – XXXIII
36- XXXVI
38- XXXVIII
41 – XLI
43- XLIII
45- XLV
47 – XLVII
48- XLVIII
4- 50’den 100’e Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı
51 – LI
52 – LII
52 – LII
55 – LV
57 – LVII
59 – LIX
60 – LX – X (10) L rakamlarının sağ kısmına getirildiği için 50 + 10 = 60
61 – LXI
63 – LXIII
66- LXVI
69 – LXIX
70 – LXX – 50 + 10 + 10 = 70
71 – LXXI
73 – LXXIII
76 – LXXVI
78- LXXVIII
79 – LXXIX
80 – LXXX – 50 + 10 + 10 + 10 = 80
81 – LXXXI
84 – LXXXIV
87 – LXXXVII
88 – LXXXVIII
89 – LXXXIX
Not: Roma Rakamlarında 100 yazmak için ”C” harfi kullanılır. 90 sayısını yazmak için de bu harfin yanına X getirilir.
XC – 100 – 10 = 90
91 – XCI
94 – XCIV
95 – XCV
97 – XCVII
98 – XCVIII
99 – XCIX
5- Roma Rakamlarında Diğer Sayılar
101- CI
120 – CXX
122 – CXXII
125 – CXXV
150 – CL
152 – CLII
155 – CLV
160 – CLX
200 – CC
300 – CCC
500 – D
400 – CD – 500 – 100 = 400
1000 – M
1100 – MC
1500 – MD
1550 – MDL
1600 – MDC
2000 – MM
2100 – MMC
2200 – MMCC
2300 – MMCCC
Not: Roma rakamlarında en büyük sayı 3888’dir. Latin harfleriyle ”MMMDCCCLXXXVIII” olarak yazılır.
EMEĞİ GEÇENLERE TEŞEKKÜR EDERİM(ALINTI)
GELEN YORUMLAR